Moeilijke mensen bestaan niet

Waarschijnlijk schiet bij het lezen van de titel van deze blog direct iemand in je gedachten. Die ene persoon die de titel weerlegt. Die ontzettend moeilijke ander. Toen ik mijzelf in een werksituatie bevond waarin de samenwerking met een collega erg ingewikkeld was, kreeg ik van een vriendin een boek met de titel: ‘Hoe ga ik om met moeilijke mensen?’ Het toverde even een glimlach op mijn gezicht. Want de ongeschreven boodschap die erin zat was: het ligt niet aan jou, het ligt aan de ander. En zo zag ik het ook. Ik had echt de pech een heel moeilijke ander op mijn pad te treffen.

Dat dit een gedachte is die bij veel mensen leeft, blijkt wel uit het enorme aantal (communicatie)cursussen dat nog gretig gebruik van het begrip de moeilijke ander. En vaak met succes. Mensen die deelnemen aan dergelijke cursussen doen dat namelijk niet zelden vanuit een bepaalde onvrede over interacties met een of meer anderen. Bijvoorbeeld onvrede over interacties binnen de organisatie, binnen de vakgroep of maatschap. Maar ook bijvoorbeeld besef dat het contact met sommige patiënten heel moeizaam verloopt of veel energie vraagt. Moeilijke patiënten, moeilijke ouders of familieleden. Wie kent ze niet? Niet zelden staat op het programma van de cursus dan ook: hoe ga je om met de lastige….? (Vul maar in: AIOS/collega/manager/patiënt).

Met het verslijten van de jaren, het beter begrijpen van mijzelf en met het terugkijken naar de interactie tussen mijn moeilijke collega en mijzelf ben ik er heel anders naar gaan kijken. En is het besef dat de boektitel die eerder voelde als een geruststellende schouderklop, geen recht doet aan de werkelijkheid steeds groter geworden. En zo groeide ook mijn bezwaren tegen deze formulering en opzet in cursussen. Sterker nog ik voel de weerstand in mijn tenen en moet moeite doen om niet in te grijpen als ik dit hoor. Omdat het op zoveel fronten geen recht doet aan de situatie.

Ten eerste is het niet juist om te stellen dat een persoon moeilijk of lastig is. Het is het gedrag van de persoon dat als moeilijk ervaren wordt. Door het te labelen als lastig, zeg je eigenlijk dat het fout is of ongewenst. De formulering maakt je minder nieuwsgierig naar de reden of oorsprong van het gedrag. Het is een veroordeling die nieuwsgierigheid naar de beweegredenen van de ander af doet nemen.

Ten tweede maakt deze formulering van ‘de lastige ander’ de ander volledig probleemeigenaar. Het wordt losgekoppeld van de interactie. En al helemaal los van jezelf. Alsof jij alleen maar slachtoffer bent in het geheel. Gedrag roept gedrag op. Dus wat gebeurt er bij jou als ontvanger van het gedrag. Wat doe jij en wat heeft dat weer voor invloed op de ander? Een extra aanwijzing dat het niet gaat om de ander alleen is dat niet iedereen hetzelfde gedrag of dezelfde persoon lastig vindt. Wat jij als lastig ervaart zegt namelijk net zo veel over jou als over de ander.

Ik kan hier nog pagina’s over vullen want weinig is zo fascinerend als de menselijke interactie. Voor deze blog beperk ik me graag tot dit tipje van de sluier.

Denk je na het lezen van deze blog toch nog dat moeilijke mensen bestaan? Reageer dan vooral. Ik ga graag een dialoog aan over het onderwerp.

Deborah van der Stoep